Nano berberin - Cứu cánh cho bệnh nhân đái tháo đường
SKĐS - Nhắc tới berberin, chắc hẳn ai trong chúng ta đều nghĩ ngay đến một phương thuốc để điều trị các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa như: tiêu chảy, kiết lỵ… rất hiệu quả và vô cùng rẻ.
Thế nhưng, ít ai biết được tác dụng làm giảm đường huyết của loại dược liệu “vàng” này. Và với việc ứng dụng thành công công nghệ nano để bào chế berberin có thể được coi là tín hiệu vui đối với người bệnh đái tháo đường.
Theo PGS. TS. Phạm Hữu Lý – chuyên gia công nghệ Nano trong Y Sinh học, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cũng là chủ nhiệm đề tài bào chế thành công berberin dưới dạng Nano, 99% các loại dược liệu quý đều không có khả năng tan trong nước, sinh khả dụng kém, và Berberin cũng không phải ngoại lệ. Chính vì thế, các nhà khoa học Việt Nam đã đi sâu vào nghiên cứu điều chế Berberin dưới dạng Nano, lần đầu tiên thành công tại Việt Nam cũng như trên thế giới, nhằm phát huy tối đa công dụng của hoạt chất quý này.
Thần kỳ của berberin
Berberin là một alkaloid tự nhiên được tìm thấy trong nhiều loại thảo mộc truyền thống, bao gồm cây ấn vàng (goldenseal), cây Hoàng Liên gai, nho Oregon, cây củ nghệ và Hoàng Bá.
Berberin được biết đến nhiều nhất với người dân Việt Nam cũng như y học thế giới trong việc chữa trị các bệnh nhiễm khuẩn đường ruột. Berberin được chiết xuất từ cây Hoàng Liên (hay gọi là Hoàng đằng), một loại cây thuốc phổ biến được trồng ở khu vực miền núi phía Bắc nước ta. Với khả năng chống nấm, điều trị vi khuẩn, virut trên phổ rộng, mà Beberin được các nhà khoa học trên thế giới, đã cho thử nghiệm lâm sàng trên nhiều loại bệnh do nấm, virut gây nên.
Những phát hiện của nghiên cứu này đã cho thấy các lợi ích cuối cùng hoặc có khả năng đối với một loạt các bệnh nghiêm trọng, bao gồm: Chống lão hóa, bệnh đái tháo đường, nhiễm trùng đường tiêu hoá, bệnh tim, mỡ máu cao, tăng huyết áp, suy giảm miễn dịch, kiểm soát cân nặng,...
Nano berberin làm giảm nồng độ insulin trong máu.
Nano Berberin - Cứu cánh cho người bệnh đái tháo đường
Theo các chuyên gia, bệnh đái tháo đường, chủ yếu là đái tháo đường tuýp 2, là mối đe dọa sức khỏe trên toàn thế giới. Việc điều trị căn bệnh này bao gồm chế độ ăn kiêng và tập thể dục cùng với việc sử dụng tiêm insulin dưới da và thuốc hạ đường huyết đường uống. Tuy nhiên, các thuốc hạ đường huyết, có một số nhược điểm, bao gồm tác dụng phụ đường tiêu hóa và bệnh tim mạch. Do những hạn chế này, các nhà khoa học đang tập trung vào các loại thực thể hóa học khác, bao gồm cả berberin.
Một số thử nghiệm lâm sàng đã được thực hiện để làm sáng tỏ cơ chế phân tử về tác dụng chống đái tháo đường của berberin. Cơ chế chính của berberin có thể liên quan đến sự ức chế chức năng của ty thể, kích thích quá trình đường phân và kích hoạt con đường AMPK (AMP kích hoạt protein kinase). AMPK là một enzyme chịu trách nhiệm duy trì sự cân bằng năng lượng trong tế bào. AMPK giúp cân bằng lượng đường và chất béo trong máu.
Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, berberin làm giảm kháng insulin ở chuột béo phì tương tự như metformin. Berberin còn giúp tăng cường chuyển hóa glucose bằng cách kích thích glycolysis. Ngoài ra, berberin cũng có thể có tác dụng ức chế α-glucosidase, phá vỡ tinh bột và disacarit thành glucose. Berberin làm giảm nồng độ insulin trong máu thông qua việc tăng cường độ nhạy cảm với insulin ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 mới được chẩn đoán.
Vì vậy, berberin có hiệu quả không thua các loại thuốc đái tháo đường hiện nay như metformin, glipizide và rosiglitazone.
Nano berberin - Cứu cánh cho bệnh nhân đái tháo đường
Tác dụng của Berberin với bệnh tiểu đường tuýp 2
Berberine là một trong những loại isoquinoline alkaloid xuất hiện trong nhiều loại thực vật, trong đó có nhiều trong Hoàng liên. Berberin cũng được sử dụng trong y học dân gian của Trung Quốc, Ấn Độ và các nước châu Á khác khoảng hơn 400 năm nay với nhiều tác dụng, trong đó có việc chữa trị bệnh tiểu đường.
Các cơ chế của Berberin đối với cơ chế bệnh sinh tiểu đường bao gồm:
- Phòng ngừa tình trạng tăng đường huyết.
- Ức chế quá trình stress oxi hóa.
- Giảm nhẹ biến chứng của bệnh tiểu đường.
1. Berberin giúp phòng chống tăng đường huyết
Theo nhiều nghiên cứu thì Berberin có thể làm thay đổi quá trình chuyển hóa glucose thông qua việc kích thích glycolysis (quá trình đường phần) bằng cách:
- Tăng cường hoạt động glucokinase.
- Tăng tiết insulin.
- Ức chế quá trình tân tạo đường và hình thành mỡ ở gan.
Trước đây, các nhà khoa học đã chứng minh được rằng Berberin có thể tăng cường sự vận chuyển glucose vào huyết tương và cải thiện độ nhạy insulin trong các tế bào cơ tim H9c2 kháng insulin, thông qua việc kích hoạt AMPK (5’-adenosine monophosphate kinase).
Nhưng với những nghiên cứu gần đây cho thấy, Berberin còn thêm một tác dụng nữa là tăng cường sự tiêu thụ glucose ở cả tế bào cơ tim H9c2 bình thường lẫn cả kháng insulin.
Trong trường hợp người bệnh kháng insulin (chiếm hơn 80% sự thất bại trong việc kiểm soát glucose trong cơ thể người bệnh) cho thấy sự suy giảm trong con đường truyền tín hiệu protein kinase B.
Các nhà khoa học đã chứng minh được rằng việc điều trị bệnh nhân tiểu đường đã kháng insulin bằng berberin đã làm tăng quá trình phosphoryl hóa protein kinase B trong các tế bào cơ tim H9c2 kháng insulin thông qua kích hoạt AMPK.
Ngoài ra, cơ chế khác cũng được đưa ra để giải thích tác dụng của Berberin trong việc cân bằng nội môi của glucose trong cơ thể. Theo đó, Berberin cũng đã được chứng minh là làm tăng bài tiết insulin – chất điều hòa nồng độ glucose trong cơ thể và làm tăng sinh tế bào MIN6 β.
Và do đó, berberin hoạt động như một tác nhân gây nhạy cảm insulin và nsulinotropic.
Berberine chống tăng đường huyết hiệu quả
2. Berberine là tác nhân chống oxy hóa trong bệnh sinh tiểu đường
Các dạng oxi hoạt động (Reactive oxygen species - ROS) thường được xem là sản phẩm phụ độc hại của quá trình trao đổi chất.
Và các nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng các dạng oxi hoạt động ROS có liên quan đến tình trạng kháng insulin, dẫn đến sự chết rụng và tổn thương của tế bào β ở đảo tụy trong các mô hình bệnh lý tiểu đường tuýp 2.
Ngoài ra, berberine cũng đã được chứng minh là làm giảm quá trình stress oxy hóa ở những bệnh nhân tiểu đường. Stress oxy hóa (oxidative stress – tinh trạng cơ thể dư thừa gốc tự do và không thể trung hòa được) cũng góp phần vào sự gia tăng các biến chứng của bệnh tiểu đường bao gồm: bệnh thận, bệnh võng mạc và bệnh lý về thần kinh.
Hoạt động chống oxy hóa của BBR cũng có thể liên quan đến sự điều hòa biểu hiện uncoupling protein 2 (UCP2). UCP2 là một protein màng trong ty thể có liên quan tiêu cực đến sự hình thành ROS và stress oxy hóa.
Không những vậy, việc sử dụng berberin còn có tác dụng làm giảm xơ vữa động mạch ở chuột và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu ở chuột, và điều này có liên quan đến sự điều hòa của UCP2.
3. Berberin giúp làm giảm biến chứng tiểu đường
Các biến chứng liên quan tới tim mạch
Rối loạn chức năng nội mạc và các bệnh lý về tim mạch là một trong những biến chứng của tiểu đường. Theo nhiều nghiên cứu thì việc điều trị bằng berberin có thể giúp làm cải thiện chức năng nội mạc và giúp kiểm soát các bệnh lý về tim mạch.
Hơn thế nữa, một số nghiên cứu cho thấy berberin có tác dụng chống loạn nhịp tim, cải thiện trí nhớ, giảm tình trạng rối loạn thận ở bệnh nhân tiểu đường.
Tác dụng bảo vệ cơ tim của berberin không chỉ đơn giản là gián tiếp thông qua quá trình kiểm soát chuyển hóa lipid, cân bằng nội môi glucose mà dường như còn là hoạt động trực tiếp cải thiện hoạt động và chức năng cơ tim.
Không dừng lại đây, berberin còn làm giảm tình trạng thiếu máu cơ tim cục bộ và làm giảm kích thước cơ tim thất trái ở chuột bị chứng phì đại tim do biến chứng của tiểu đường.
Biến chứng liên quan tới thận
Berberin có khả năng cải thiện tỷ lệ trọng lượng của thận so với trọng lượng cơ thể, làm giảm thể tích cầu thận, đường huyết lúc đói, nitơ ure máu, creatinine máu (Cr) và protein nước tiểu 24 giờ trong mô hình chuột mắc bệnh tiểu đường do streptozotocin gây ra.
Ngoài ra, berberin còn làm giảm tình trạng phì đại thận qua trung gian bằng cách tăng tổng hợp yếu tố tăng trưởng beta 1 và tích lũy fibronectin – đặc điểm bệnh lý quan trọng trong bệnh tiểu đường.
Biến chứng liên quan tới hệ thần kinh
Điều trị bằng berberin được chứng minh là cải thiện đáng kể tốc độ dẫn truyền thần kinh và ức chế giải phóng glutamate từ vỏ não ở chuột.
Một báo cáo gần đây cho thấy berberin có khả năng cải thiện chứng mất ngủ trong một mô hình chuột mắc các bệnh lý về thần kinh do tiểu đường gây ra.
Bên cạnh đó, berberin còn có tác dụng chống suy nhược thần kinh và điều này có liên quan đến sự ức chế aldose reductase.
Berberine giúp giảm biến chứng cho bệnh nhân tiểu đường
4. Berberin là tác nhân chống viêm
Vai trò của viêm trong cơ chế bệnh sinh tiểu đường tuýp 2 và các biến chứng của căn bệnh này đã được ghi nhận. Các cytokine gây viêm như interleukin-6, nitric oxide synthase cảm ứng (iNOS), cyclooxygenase-2 (COX2), đóng vai trò quan trọng trong bệnh lý của bệnh tiểu đường.
Số lượng quá nhiều iNOS trong các tế bào có thể dẫn đến việc sản xuất lượng lớn oxit nitric và điều này có liên quan đến sự tiến triển của tình trạng kháng insulin.
COX2 là một enzyme chủ chốt để tổng hợp prostaglandin, là chất trung gian quan trọng trong sinh bệnh học của bệnh tiểu đường và bệnh thận đái tháo đường.
Và berberin được chứng minh là giảm sự biểu hiện của các cytokin gây viêm bằng cách ức chế quá trình phosphoryl hóa IKK kinase-β dẫn tới sự ổn định của IKK kinase – α.
Hơn nữa, tác dụng chống viêm của berberin có thể thực hiện thông qua AMPK. Ức chế hoạt động AMPK đã làm giảm việc sản xuất của các cytokine tiền viêm iNOS và COX2 trong các đại thực bào.
5. Điểm hạn chế của berberin trong việc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Ngoài những tác dụng tuyệt vời đối với bệnh nhân tiểu đường như đã nêu ở trên thì việc sử dụng berberin cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ ít gặp như:
- Đau bụng nhẹ thoáng qua.
- Rối loạn cơ xương.
- Gây độc cho gan.
Tuy nhiên, nhìn chung trong hầu hết các thử nghiệm lâm sàng thì berberin đều đã được chứng minh là an toàn.
Sinh khả dụng đường uống kém là một hạn chế khác của berberin. Điều này là do sự hiện diện của P-glycoprotein trong tế bào ruột, một loại adenosine triphosphate hoạt động có tác dụng đẩy berberin vào lòng ruột, do đó hạn chế sự hấp thu của chất này.
Tuy nhiên, các nghiên cứu về dược động học của berberin cho thấy chất này chỉ có thể đạt được nồng độ gây ra tác dụng dược lý khi ở dạng là các phân tử nano. Vì vậy, để phát huy tác dụng của hoạt chất này đối với bệnh nhân tiểu đường đòi hỏi các nhà khoa học cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng hơn về dạng bào chế.
Berberin có nhiều hạn chế về sinh khả dụng
Mong rằng qua những thông tin mà bài viết đã chia sẻ về tác dụng của berberin đối với bệnh tiểu đường tuýp 2 đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích về vấn đề này. Chúc bạn và gia đình sẽ luôn mạnh khỏe và gặp nhiều niềm vui trong cuộc sống.
Tác dụng của Berberin với bệnh tiểu đường tuýp 2
Phát hiện mới về khả năng hạ đường huyết của Berberin trong Hoàng bá
Berberin có trong Hoàng bá đã được dùng làm thuốc để điều trị bệnh tiểu đường tại Trung Quốc
Bất ngờ với công dụng hạ đường huyết của Hoàng bá
Trong một lần tình cờ sử dụng Berberine để điều trị tiêu chảy cho một bệnh nhân tiểu đường năm 1988, các nhà khoa học đã vô cùng bất ngờ khi biết hoạt chất này cũng giúp hạ đường huyết rất tốt. Bắt đầu từ thời điểm đó, các nghiên cứu khoa học về loại cây này dần dầy lên và hiện nay, Berberin đã được sử dụng tại Trung Quốc như là một loại thuốc hạ đường huyết để điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2.
Tại Trung Quốc, nghiên cứu về Berberin có quy mô lớn nhất thuộc về Giáo sư Yin và các cộng sự của ông. Họ đã báo cáo rằng, chỉ cần sử dụng 0.5g Berberin, 3 lần/ngày vào đầu mỗi bữa ăn đã có thể làm giảm đường máu của người bệnh và hiệu quả này tương đương với Metformin.
Trong báo cáo nghiên cứu của mình, Yin cho biết, tác dụng hạ đường huyết của Berberin có được là nhờ quá trình tăng cường hấp thu đường vào các mô cơ, làm giảm vận chuyển glucose vào máu sau khi ăn nên giúp làm giảm đường huyết sau ăn.
Không dừng lại ở đó, các nghiên cứu khác tại Viện Hàn lâm khoa học Y Bắc Kinh cũng cho biết, Berberin giúp làm giảm đường huyết bởi khả năng kích thích thụ thể tiếp nhận insulin, kích thích tuyến tụy tăng cường sản xuất insulin, đồng thời giúp làm giảm mỡ máu và ngăn ngừa quá trình xơ vữa động mạch.
Hoàng bá và công dụng ngăn chặn biến chứng tiểu đường tuýp 2
Không chỉ có tác dụng làm giảm đường huyết, Berberin còn được chứng minh có khả năng bảo vệ thận bởi tác dụng chống viêm và ức chế hình thành các tổ chức xơ hóa ở cầu thận - Nhóm nghiên cứu tại đại học Hồng Kông và Thượng Hải.
Chưa dừng lại ở đó, nghiên cứu từ năm 2012 tại Trung Quốc cũng cho thấy, sử dụng Berberin trên người đang gặp biến chứng thần kinh tiểu đường cho thấy hiệu quả cải thiện cao hơn rất nhiều so với việc chỉ điều trị bằng phác đồ thông thường.
Hoàng bá đã được sử dụng tại Việt Nam để hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2
Sự phát triển ồ ạt của các công ty sản xuất hóa dược đã cho ra đời rất nhiều loại thuốc tây y có tác dụng hạ đường huyết, trong đó không thể không kể đến Metformin, Diamicron, Amaryl, Acarbose… Dù không thể phủ nhận lợi ích của chúng trong việc kiểm soát đường huyết ở người tiểu đường, thế nhưng việc dùng thuốc lâu dài cũng có những ảnh hưởng nhất định tới gan, thận.
Chính vì vậy xu hướng tìm đến các thảo dược thiên nhiên để chữa bệnh tiểu đường rất phổ biến trong thời gian gần đây bởi tính an toàn, hiệu quả. Với nhiều công trình nghiên cứu trên quy mô lớn, dược liệu Hoàng bá cũng đã có mặt trong sản phẩm hỗ trợ đầu tiên dành riêng cho người tiểu đường tuýp 2 tại Việt Nam có thành phần chính là Tinh chất lá Xoài, hứa hẹn sẽ cùng với các phương pháp điều trị tiểu đường hiện tại mang lại hiệu quả tối ưu trong việc giảm và ổn định đường huyết, hạn chế rủi ro biến chứng và giúp kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.
Biên tập viên sức khỏe Đông Tây
